Bloggfærslur mánaðarins, mars 2010

Að gefa eigin þjóð fingurinn.

Ég ætla ekki að hafa fleiri orð um þá ákvörðun forsætisráðherra og fjármálaráðherra að hafa atkvæðagreiðsluna að engu og nýta ekki kosningaréttinn. Fyrirsögnin segir allt sem segja þarf um þá afstöðu þeirra.

Hins vegar virðist algerlega ljóst, af ótrúlega sterkum viðbrögðum almennings við þessum yfirlýsingum þeirra, að þau hafi ekki gert sér neina greinn fyrir því að með þessu eru þau að lýsa sjálf sig ómerkinga í augum stórs hluta þjóðarinnar. Það er nefnilega ennþá svo, þrátt fyrir allt, að þjóð sem skilar 89% kosningaþáttöku að meðaltali í rúmlega hálfa öld ber virðingu fyrir kosningaréttinum og finnst skammarlegt að sjá forystufólk sitt troða hann niður í skítinn með þessum hætti.  

Þau Jóhanna og Steingrímur hafa misst virðingu ansi margra í dag vegna afstöðu sinnar. Þeim stendur enn til boða að vinna hana aftur á morgun, með því að mæta og kjósa.

Ég bendi á frábæra grein Guðfríðar Lilju Grétarsdóttur sem skýrir í einföldu máli hvers vegna Íslendingar, líka Jóhannna og Steingrímur, eiga að mæta á kjörstað og nýta kosningaréttinn 6. mars.  Þessa grein ættu allir að lesa. Hún segir allt sem segja þarf.

 


mbl.is Steingrímur: Ólíklegt að ég kjósi
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Hvenær er lýðræðið marklaust?

Fyrsta þjóðaratkvæðagreiðsla lýðveldisins stendur fyrir dyrum 6. mars. Forsætisráðherra, fjármálaráðherra, fjölmiðlamenn og bloggarar keppast nú við að koma þeirri hugmynd inn hjá Íslendingum að þessi atkvæðagreiðsla sé markleysa, óþarfi, sóun á tíma og peningum. Engin skyldi því finna hjá sér þörf fyrir að taka þátt í vitleysunni, mæta á kjörstað er tómur óþarfi.  Jafnvel fjármálaráðherra sjálfur er að hugsa um að gera bara eitthvað annað þennan dag. Til hvers að kjósa í marklausri atkvæðagreiðslu?

Þetta er hreint makalaus afstaða hjá lýðræðislega kjörnum fulltrúum almennings. Hvenær er lýðræðið marklaust? Hvenær er vilji þjóðar sóun á tíma og peningum?  

Íslenska lýðveldið er enginn öldungur í samfélagi þjóðanna. Fólkið sem fagnaði sjálfstæði landsins í þjóðhátíðarveðrinu á Þingvöllum árið 1944 voru ekki fjarskyldir forfeður, heldur feður okkar og mæður, afar og ömmur. Enn lifir meðal okkar fólk sem ungt fagnaði fullveldi Íslands í skugga farsóttar og frostaveturs 1918. 

Íslenska lýðveldið hefur varla slitið barnsskónum. En þrátt fyrir það geta Íslendingar státað af lýðræðishefð sem hvaða þjóð gæti verið stolt af. Í fáum löndum taka íbúarnir lýðræðið jafn alvarlega og Íslendingar. Það birtist í því að á kjördag, hvort sem er í Alþingis- sveitarstjórna- eða forsetakosningum, þá þykir það sjálfsagt mál að nánast allir sem á annað borð eiga heimangengt mæti á kjörstað og nýti kosningarétt sinn.

Fjölmörg vestræn lýðræðisríki  hafa á síðustu 60 árum glímt við sídvínandi kosningaþátttöku og aukið áhugaleysi almennings á lýðræðinu. Á sama tíma hefur kosningaþátttaka á Íslandi verið að meðaltali 89% (USA=54%, UK=76%) og Ísland er í áttunda sæti yfir hæstu kosningaþátttöku í heiminum á síðari hluta 20. aldar. Íslendingar vita sem er að kosningarétturinn er grunnréttur hvers manns, og þeir nýta þennan rétt. 

Og kosningar eru enn mjög hátíðlegt tækifæri á Íslandi. Fólk klæðir sig gjarnan upp á til að fara á kjörstað, býður vinafólki í síðdegiskaffi og dregur fána að hún. Og hvers vegna? Jú, í þjóðarvitundinni situr nefnilega enn vitneskjan um að lýðræðið fékkst ekki ókeypis. Að þessi dýra gjöf, kosningarétturinn, kom ekki til að sjálfu sér. Að lýðræðið, réttur hvers og eins borgara til að hafa áhrif á líf sitt og stjórn ríkisins, er hvorki algilt né sjálfsagt.

Við búm vissulega við lýðræði, en við þurfum samt að búa það til á hverjum degi. Það er skylda okkar sem í dag förum höndum um grunngildi íslenska lýðræðissamfélagsins að ganga um þau af virðingu. Að gleyma því ekki í þrætum líðandi stundar að lýðræðið er stærra en svo að því megi kasta fyrir róða þegar á þarf að halda. Því ef lýðræðið er vegið á skálum skammtímahagsmuna og léttvægt fundið, þá var til lítils barist á árum áður.

Lýðræði er ekki bara eitthvert hugtak sem slengt er fram í ræðuhöldum á tyllidögum.  Það er í senn hugsjón og raunveruleiki, grundvallarréttur manna til að hafa áhrif á líf sitt og ákvarðanir samfélagsins. Þjóðaratkvæðagreiðsla, ákvarðanataka þjóðar um beinar stjórnarathafnir, getur því aldrei verið marklaus. Þótt stundarþref geti villt mönnum sýn þá breytir það ekki grundvallargildum lýðræðisins í einu vetfangi. 

Þegar íslenska þjóðin greiddi atkvæði um stofnun lýðveldis var tæpast nokkur maður sem ekki nýtti atkvæðisrétt sinn. Þá vissu menn, rétt eins og nú, að kosningaþátttaka hefur ekki siður mikið vægi en sjálf úrslitin. Því fyrsta skrefið í falli lýðræðisins er ætið fólgið í að telja fólkinu trú um að skoðun þess skipti ekki máli. Að atkvæðið þitt sé marklaust. Og til hvers að taka þátt í marklausum leik? 

En lýðræðið er aldrei marklaust. Því eggja ég alla þá sem hafa þennan helga rétt, kosningaréttinn, til að mæta á kjörstað og nýta hann á laugardaginn. Þar bjóðast þrír kostir, já, nei og að skila auðum seðli. Og allir þrír eru þeir betri kostir en að sitja heima í stundargremju og vanvirða lýðræðið.  

Það getur enginn setið heima á laugardaginn og sagt með sjálfum sér, "Ég tók ekki þátt í leiknum, ég ber ekki ábyrgð". Þvert a móti. Að sitja heima og kasta þannig frá sér kosningaréttinum, grundvallar byggingareiningu lýðræðissamfélagsins, í því liggur mesta ábyrgðin. 


Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband